از جمله مهمترین
وظایفی که خداوند متعال در آیات متعددی آن را به افراد متذکر شده است
وظیفه‌ی احترام و تکریم پدر و مادر است. این موضوع درآیات متعددی مورد
تأکید قرار گرفته است از جمله اینکه در بعضی از آیات خداوند متعال بعد از
سفارش به توحید و یگانه پرستی وظیفه احترام و دستگیری از والدین را مطرح می
نماید.
رهروان ولایت ـ بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ
«وَ إِنْ جاهَداکَ عَلى أَنْ تُشْرِکَ بی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبیلَ مَنْ أَنابَ إِلَیَّ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ؛[لقمان/15 و اگر تو را وادارند تا در باره چیزى که تو را بدان دانشى نیست به من شرک ورزى، از آنان فرمان مبر، و [لى] در دنیا به خوبى با آنان معاشرت کن، و راه کسى را پیروى کن که توبه کنان به سوى من بازمىگردد و [سرانجام] بازگشت شما به سوى من است، و از [حقیقت] آنچه انجام مىدادید شما را با خبر خواهم کرد.»
شرح نکته‌ها و پیام‌های آیه:
واجب مشروط در فرهنگ قرآن
از جمله مهمترین وظایفی که خداوند متعال در آیات متعددی آن را به افراد متذکر شده است وظیفه‌ی احترام و تکریم پدر و مادر است. این موضوع درآیات متعددی مورد تأکید قرار گرفته است از جمله اینکه در بعضی از آیات خداوند متعال بعد از سفارش به توحید و یگانه پرستی وظیفه احترام و دستگیری از والدین را مطرح می نماید:
«واعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْسانا؛[النساء/ 36] و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را همتاى او قرار ندهید! و به پدر و مادر، نیکى کنید» درآیه دیگر خداوند متعال می فرماید: «فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً کَرِیمًا؛[اسراء/23] به آنها [حتى] «اوف» مگو و به آنان پرخاش مکن و با آنها سخنى شایسته بگوى»
در آیه 14 سوره مبارکه لقمان خداوند متعال بعد ازسفاش به شکرگزاری از خود، بندگان را به قدردانی از والدین امر می‌کند: «أَنِ اشْکُرْلِی وَ لِوالِدَیْکَ؛[ لقمان/14] [آرى، به او سفارش کردیم] که شکرگزارِ من و پدر و مادرت باش». ولی برای اینکه این امر آنها را از دایره هدایت وسعادت خارج نسازد در آیه بعد به آنها متذکر می شود که اگر آنها پدر و مادر قصد داشته باشند که تو را از دایره توحید خارج سازند از آنها پیروی نکن.
«وَإِنْ جاهَداکَ عَلى أَنْ تُشْرِکَ بی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما؛[لقمان/14] و اگر تو را وادارند تا در باره چیزى که تو را بدان دانشى نیست به من شرک ورزى، از آنان فرمان مبر»
تعبیر به" جاهداک" اشاره به این است که پدر و مادر گاه به گمان اینکه سعادت فرزند را مىخواهند، تلاش و کوشش مىکنند که او را به عقیده انحرافى خود بکشانند، و این در مورد همه پدران و مادران دیده مىشود.[1]
وجوب احترام به والدین در بدترین شرایط
در ادامه آیه برای اینکه توهم نشود این چنین پدر و مادری که قصد گمراه کردند فرزندان را دارند شایسته تکریم و احترام نیستند، خداوند متعال می‌فرماید: «صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبیلَ مَنْ أَنابَ إِلَیَّ؛[لقمان/15] [ولى] در دنیا به خوبى با آنان معاشرت کن، و راه کسى را پیروى کن که توبهکنان به سوى من بازمىگردد»
یعنی اینکه حتی اگر ایشان به آیین یکتا پرستی نباشد فرزندان حق بی‌احترامی به والدین را ندارند و شایسته است این چنین فرزندانی در تمام مراحل زندگی چه در مسیر تکریم والدین و چه در مراحل بندگی و عبودیت خود راه انبیاء و و مؤمنین راستین را پیش گیرند.
_____________________
[1]. تفسیر نمونه، ج17، ص 42
